Likwidacja stanowiska pracy a wypłata odprawy

Kiedy pracownikowi zwolnionemu indywidualnie należy się odprawa z tytułu rozwiązania umowy o pracę?

W ostatnim czasie coraz częściej nasi Klienci informują nas o konieczności rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem z powodów ekonomicznych czy likwidacji stanowiska pracy. W tym miejscu niezmiennie pojawia się pytanie, czy w takiej sytuacji należy wypłacić pracownikowi odprawę.

Odprawa jest świadczeniem, które należy się pracownikowi w wypadku, gdy jego stosunek pracy rozwiązał się z przyczyn niedotyczących tego pracownika. Otrzymanie odprawy pieniężnej w przypadku rozwiązania umowy o pracę zależy od spełnienia kilku warunków.

Pierwszy z nich dotyczy liczby zatrudnianych pracowników w zakładzie pracy. Pracownik może żądać odprawy tylko, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 osób. Nie ma możliwości dochodzenia odprawy, jeśli pracodawca zatrudnia mniejszą ilość pracowników.

Kolejnym warunkiem, który umożliwia wystąpienie z żądaniem zapłaty odprawy jest to, aby przyczyną zwolnienia były wyłącznie okoliczności niezależne od pracownika. Należą do nich np.

• zmiany organizacyjne,
• likwidacja stanowiska pracy,
• problemy finansowe i ekonomiczne wymuszające na pracodawcy redukcję zatrudnienia. 

Przez sformułowanie wyłączny powód uzasadniający rozwiązanie stosunku pracy należy rozumieć sytuację, w której bez zaistnienia tych przyczyn nie zostałaby podjęta przez kierownika zakładu pracy indywidualna decyzja o zwolnieniu pracownika

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 z późn. zm.) – jeżeli przyczyny niedotyczące pracownika, stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, nawet w sytuacji, gdy zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1 tejże ustawy tj. mniej niż w sytuacji zwolnień grupowych, odprawa się należy.

Zatem zwolnienie indywidualne, choćby nawet pojedynczego pracownika, nie pozbawia go prawa do odprawy, pod warunkiem jednak, że przyczyna rozwiązania stosunku pracy nie dotyczy pracownika, a równocześnie przyczyna ta jest wyłącznym powodem uzasadniającym rozwiązanie umowy o pracę (art. 10 ust. 1). Tym samym można domagać się odprawy nawet wówczas, gdy pracodawca zwolnił tylko jednego pracownika.

Odprawy może domagać się pracownik, z którym pracodawca rozwiązał umowę za wypowiedzeniem oraz za porozumieniem stron. Oczywiście tylko wówczas, jeśli przyczyna rozwiązania umowy o pracę nie leży po stronie pracownika.

Pracownik, który został słusznie zwolniony bez wypowiedzenia, nie może domagać się odprawy.

Tym samym również w sytuacji, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników, a jako przyczynę zwolnienia wskazał likwidację stanowiska pracy, to zwalnianemu pracownikowi należy się odprawa.

Wysokość odprawy zależy od stażu pracy danego pracownika u pracodawcy i powinna zostać wypłacona w wysokości:

1. jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata; 
2. dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat; 
3. trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat. 

Odprawa nie przysługuje pracownikom zatrudnionym w oparciu o umowy cywilnoprawne, pracownikom tymczasowym oraz mianowanym, jak również funkcjonariuszom służb mundurowych, świadczącym pracę w ramach stosunków administracyjnoprawnych.

Zdarzyć się mogą sytuacje, że pracownik nie wiedział, że należała mu się odprawa, a pracodawca nie wypłacił należnego mu świadczenia. Wówczas w takiej sytuacji, pracownik może wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o odprawę, jeżeli od ustania stosunku pracy nie minęły 3 lata.